رشد اجتماعی کودکان 0 تا 7 سالگی و پیامدهای تاخیر، چک لیست صحیحی را در اختیار شما قرار می دهد.
از طریق بررسی این شاخص ها می توانید بسنجید که مهارتهای اجتماعی فرزندتان به صورت صحیح رشد کرده است یا خیر.
یکی از ابعاد اساسی رشد و نمو کودکان، رشد اجتماعی است. چنانچه فرایند رشد شاخصهای اجتماعی در کودک به درستی صورت پذیرد، او می تواند تعامل مثبتی با محیط داشته باشد و رفتارهای اجتماعی صحیح را در موقعیتهای مختلف نشان دهد.
والدین می بایست به رشد اجتماعی کودک خود توجه ویژه ای داشته باشند. از زمان تولد و در هر دوره سنی می بایست وضعیت کودک را بررسی کنند. چرا که اهمیت آن کمتر از رشد حرکتی، ذهنی و کلامی نیست.
در برخی موارد نرسیدن کودکان به شاخص های رشد اجتماعی می تواند حتی نشان دهنده وجود یک اختلال جدی تر باشد.
عدم رسیدن به نقاط عطف رشد اجتماعی می تواند باعث تاخیر در سایر وجوه رشدی شود.
پیامدهای احتمالی نرسیدن به این شاخص ها را در ادامه گفته ایم. این پیامدها ممکن است مشابه باشد و تکرار شود. نکته مهم پیگیری و رسیدگی سریع به تاخیر رشد کودک، جهت پیشگیری از بروز پیامدهاست.
در پایان هر دوره سنی انتظار می رود کودکان به بخشی از مهارتهای رشد اجتماعی خود برسند.
در اینجا سعی داریم شما را با این شاخص ها آشنا کنیم. تا بتوانید وضعیت مهارتهای اجتماعی را در فرزندتان محک بزنید.
رشد اجتماعی کودکان 0 تا 6 ماهگی
فعالیت هایی که انجام می دهد:
- تماس چشمی را برای چند ثانیه برقرار می کند.
- وقتی از نظر اجتماعی به او نزدیک می شوید، با لبخند پاسخ می دهد.
- در پاسخ به بازی می خندد.
- بین صداهای دوستانه و خشمگین تمایز قائل می شود.
- اشیاء را دستکاری و کاوش می کند.
- جغجغه را دستکاری می کند.
- اقدامات بازی تخیلی وجود ندارند یا تصادفی هستند.
- والدین خود را از غریبه ها تشخیص می دهد.
- اشیاء را به دیگران می دهد و می گیرد.
- با دیگران ارتباط برقرار می کند.
پیامدهای احتمالی نرسیدن به نقاط عطف:
- تاخیر در رشد حرکتی.
- تاخیر در توانایی بازی مستقل.
- به دلیل تأخیر در تعامل با اسباب بازی ها و سایر اشیاء حسی؛ تاخیر در رشد حسی.
- رشد عاطفی ضعیف (مثلاً ممکن است به راحتی گریه کند).
رشد اجتماعی کودکان 6 تا 12 ماهگی
فعالیت هایی که انجام می دهد:
- دالی بازی را می فهمد و لذت می برد.
- وقتی از او درخواست کنید، دست می زند.
- بازوها را به سمت والدین برای آغوش، باز می کند و بالا می برد.
- به حالات چهره پاسخ می دهد.
- اسباب بازی ها را به دیگران نشان می دهد.
- اشیاء را دستکاری و کاوش می کند.
- از اعمال یک بزرگسال تقلید می کند.
- عروسک را به درستی روی زمین قرار می دهد.
- معنی “نه” را می فهمد.
- خود را وجودی مستقل از مادر، می شناسد.
پیامدهای احتمالی نرسیدن به نقاط عطف:
- تاخیر در رشد حسی حرکتی.
- تاخیر در مهارتهای حرکتی ظریف و دست ورزی.
- ضعف در معاشرت و بروز اشکال در شکل گیری توجه اشتراکی.
- ضعف در ارتباط گیری و بروز اشکال برای تقلید که منجر به تاخیر کلامی و بعدها اشکالات یادگیری خواهد شد.
رشد اجتماعی کودکان 1 تا 2 سالگی
فعالیت های که انجام می دهد:
- برخی اسباب بازی ها را بیشتر دوست دارد و علاقه نشان می دهد.
- خود را در آینه شناسایی می کند و بازی می کند.
- رفتار بزرگسالان را با دقت بیشتری تقلید می کند.
- کارهای تکراری مانند قرار دادن اشیا در داخل و خارج از جعبه ها را دوست دارد.
- نوشتن و خط خطی کردن در بسیاری از صفحات را دوست دارد.
- یک بازی تخیلی ساده را تقلید می کند (مثلاً نوشیدن نوشیدنی).
- اعضا بدن خود را نشان می دهد.
- حرکات مربوط به فعالیتهای روزانه را نشان می دهد(مانند خوابیدن، غذا خوردن).
- به طور خود به خود یک عمل را با یک عروسک انجام می دهد (مثلاً عروسک در آغوش گرفتن).
- از یک شیء مشابه برای شی مورد نیاز استفاده می کند (مثلاً از کاغذ به عنوان پتو استفاده می کند).
- قادر به اشتراک گذاری و رقابت با کودکان دیگر برای اسباب بازی نیست.
- به دنبال اشیاء پنهان می گردد.
- کودکان دیگر را که در اطراف آنها بازی می کنند، مشاهده می کند اما با آنها بازی نمی کند.
- درگیر بازی های تخیلی ساده می شود.
- بدون درخواست می گوید «سلام»، «خداحافظ» و «لطفا».
- در حضور سایر کودکان بازی می کند.
- نام خود را می گوید و نام کودکان دیگر را به کار می برد.
- به کودکان و بزرگترها با زبان خودش سلام می دهد.
- احساس استقلال می کند.
- در بسیاری از مواقع پاسخ نه می دهد و دوست دارد همه کارهایش را خودش انجام دهد.
پیامدهای احتمالی نرسیدن به نقاط عطف:
- تاخیر در رشد حسی حرکتی.
- تاخیر در مهارتهای حرکتی ظریف و دست ورزی.
- ضعف در معاشرت و بروز اشکال در شکل گیری توجه اشتراکی.
- ضعف در ارتباط گیری و بروز اشکال برای تقلید که منجر به تاخیر کلامی و بعدها اشکالات یادگیری خواهد شد.
رشد اجتماعی کودکان 2 تا 3 سالگی
فعالیت های که انجام می دهد:
- حس مالکیت قوی دارد.
- ممکن است بازی مشارکتی را آغاز کند.
- با عروسک هایش طوری رفتار می کند، که انگار زنده است.
- در کنار دیگران بازی می کند، اما ممکن است با آنها بازی نکند.
- شروع به استفاده از نمادها در بازی خود می کند مانند تبدیل شدن چوب به شمشیر.
- مضامین بازی منعکس کننده رویدادهای کمتر تجربه شده زندگی هستند (مانند ملاقات با پزشک).
- فعالیتهای بازی با جزییات دقیقتری همراه است.
- به “نه” توجه می کند و دستور پذیر است.
- از داستانی ساده در بازی استفاده می کند.
- از تایید یا عدم تایید والدین نسبت به اقداماتش آگاه است.
- احساسات را بیان خواهد کرد.
- تمایلات/احساسات خود را به صورت شفاهی بیان خواهند کرد (مثلاً “من یک نوشیدنی می خواهم”).
- شروع به اطاعت و احترام به قوانین ساده می کند.
- می تواند توجه دیگران را به خود جلب کند.
- از طریق کلامی (با گفتن سلام و خداحافظ به زبان خودش) با دیگران ارتباط می گیرد.
- با کسی که در حال حرف زدن است، تماس چشمی برقرار می کند.
- رعایت نوبت برایش کم کم مفهوم پیدا میکند.
- به حرف ها و اتفاقات خنده دار می خندد و واکنش نشان می دهد.
- با دیگران ارتباط اجتماعی برقرار می کند.
پیامدهای احتمالی نرسیدن به نقاط عطف:
- بروز اشکالات اضطرابی به دلیل عدم توفیق و توانایی در تعامل با محیط.
- ضعف در معاشرت و بروز اشکال در شکل گیری توجه اشتراکی.
- ضعف در ارتباط گیری و بروز اشکال برای تقلید که منجر به تاخیر کلامی و بعدها اشکالات یادگیری خواهد شد.
- بروز اشکالات و یا ضعف در حیطه توجه و تمرکز.
- تاخیر در رشد حسی حرکتی.
- تاخیر در مهارتهای حرکتی ظریف و دست ورزی.
- تاخیر در دستکاری اشیاء کوچک مانند اسباب بازی، مداد و قیچی.
رشد اجتماعی کودکان 3 تا 4 سالگی
فعالیت های که انجام می دهد:
- در بازی ها نوبت را رعایت می کند.
- با عروسک ها و حیوانات مصنوعی طوری رفتار می کند که گویی زنده هستند .
- ارتباط کلامی او با به کار بردن کلمات واقعی و صحیح ، آغاز می شود.
- از والدین و یا دوستانش تقلید کند.
- علاقه و محبتش را نسبت به آشنایان و دوستانش نشان دهد.
- مفهوم مال من و مال او را درک میکند.
- احساسات گسترده ای مانند غم، خشم، شادی و کسل بودن را از خود نشان دهد.
- با اسباب بازی های مکانیکی بازی می کند.
- در کنار بچه های دیگر، نوبت می گیرد.
- با 2 یا 3 کودک در یک گروه بازی می کند.
- تم های بازی فراتر از تجربه شخصی گسترش می یابد (مثلاً آتش نشانی که افراد را نجات می دهد).
- در مورد احساسات خود صحبت می کند.
- وقتی در حال انجام کار اشتباه گیر می‌افتد، احساس شرم میکند.
پیامدهای احتمالی نرسیدن به نقاط عطف:
- اشکال در معاشرت با همسالان.
- بروز اشکالات یادگیری و توجهی.
- بروز اشکالات عاطفی و هیجانی و ناتوانی در بیان صحیح احساسات.
- بروز اشکالات در شکل گیری و ارتقای اعتماد به نفس.
رشد اجتماعی کودکان 4 تا 5 سالگی
فعالیت های که انجام می دهد:
- کنجکاوی و علاقه بیشتری به آدم های دیگر نشان می دهد.
- می تواند به دوستان خود واژگان خواهشی مانند ببخشید، لطفا، متشکرم بگوید.
- دوست دارد مورد تحسین و علاقه همسالانش قرار بگیرد.
- مرز بین واقعیت و خیال برای او آشکار شده است.
- در اکثر موارد به قوانین احترام می گذارد و آنها را می پذیرد.
- می خواهد مستقل باشد.
- حرف های بد و نادرست را تشخیص می دهد.
- کلک زدن بلد است.
- بازی های رقابتی انجام می دهد.
- بازی خوب و عادلانه را تشخیص می دهد.
- بازی هایی را ابداع می کند و برایشان قوانین خاصی وضع می کند.
- سعی می کند مواظب کودکان کوچک تر از خودش باشد.
- تفاوت ها و شباهت ها را تشخیص می دهد.
- شروع به نوبت گرفتن و مذاکره می کند.
- از بازی با قوانین ساده (مثلاً مخفی کردن و جستجو) لذت می برد.
- ممکن است با پیشرفت فعالیت، قوانین بازی را تغییر دهد.
پیامدهای احتمالی نرسیدن به نقاط عطف:
- مشکل در معاشرت و بروز اختلالات اجتماعی.
- تعاملات ناموفق و بروز اشکالات رفتاری و یا اختلالات رفتاری.
- به وجود امدن اشکالات اضطرابی و یا اختلالات اضطرابی.
- بروز اشکالات یادگیری و توجهی.
- بروز اشکالات عاطفی و هیجانی و ناتوانی در بیان صحیح احساسات.
- بروز اشکال در اعتماد به نفس و عزت نفس.
رشد اجتماعی کودکان 5 تا 6 سالگی
فعالیت های که انجام می دهد:
- احساسات دیگران را درک می کند و نسبت به آنها حساس است.
- از قوانین آگاه است.
- استقلال بیشتری در تعامل با دیگران نشان می دهد.
- از بازی مشارکتی با بچه های دیگر لذت می برد.
- از جنسیت کاملا آگاه است.
- گاهی ممکن است ترجیح دهد با همسالان همجنس خود بازی کند.
- حدود و قوانین را گاهی آزمایش خواهد کرد، اما همچنان مشتاق است که بزرگسالان را راضی کند و کمک کند.
- شروع به تجربه و درک خجالت می کند.
- تفاوت بین واقعیت و باور کردن را کاملا درک می کند.
- در حین بازی با دیگران مذاکره می کند.
- بازی به خوبی سازماندهی شده است.
- می تواند قصه بگوید و قصه بسازد.
- تم های بازی ممکن است هرگز شخصاً تجربه نشده باشد (مثلاً رفتن به فضا).
- با دیگران شوخی می کند.
پیامدهای احتمالی نرسیدن به نقاط عطف:
- در معاشرت و دوستی های پایدار با مشکل مواجه شود.
- ممکن است در بازگویی وقایع مشکل داشته باشد.
- اشکالات رفتاری شدیدتر و لجبازی و نافرمانی.
- به وجود امدن اشکالات اضطرابی و یا اختلالات اضطرابی.
- اشکال در بیان افکار و عقاید به صورت شفاهی و نوشتاری.
- مشکلات در تعامل با کودکان دیگر، منجر به عزت نفس ضعیف شود.
رشد اجتماعی کودکان 6 تا 7 سالگی
فعالیت های که انجام می دهد:
- از بازی در گروه های کوچک و ساختن بازی های خود با قوانین لذت می برد.
- از خواندن قصه و بازگویی ان برای دیگران لذت می برد.
- در معاشرت با دیگران، خاطره تعریف می کند .
- از انجام بازی‌های مشارکتی لذت می‌برد، اما در کنار آمدن با شکست مشکل دارد.
- دوست دارد با بچه های دیگر هم جنس خودش بازی کند.
- از استفاده و درک قوانین در بازی لذت می برد.
- از کسب مهارتهای جدید استقبال می کند.
- دوستان زیادی دارد و از معاشرت با آنها لذت می برد.
پیامدهای احتمالی نرسیدن به نقاط عطف:
- در معاشرت و دوستی های پایدار با مشکل مواجه شود.
- ممکن است در بازگویی وقایع مشکل داشته باشد.
- اشکالات رفتاری شدیدتر و لجبازی و نافرمانی.
- به وجود امدن اشکالات اضطرابی و یا اختلالات اضطرابی.
- اشکال در بیان افکار و عقاید به صورت شفاهی و نوشتاری.
- مشکلات در تعامل با کودکان دیگر، منجر به عزت نفس ضعیف شود.
نکته آخر
هرگاه نسبت به صحت کیفیت مراحل رشد اجتماعی در کودکتان ابهام داشتید، زمان را از دست ندهید و منتظر افزایش سن نمانید.
سریعا با انجام یک ارزیابی جامع و تخصصی در کاردرمانی و گفتاردرمانی کوشا، واقع در یوسف آباد تهران، از وضعیت فرزندتان آکاه شوید.
در کلینیک کوشا با بهره گیری از مداخلات بازی درمانی گروهی و انفرادی، موسیقی درمانی، کاردرمانی، گفتاردرمانی و آی ام تراپی، به حل و فصل اشکالات رفتاری و ارتباطی کودک و همچنین رشد قابل توجه مهارتهای اجتماعی در کودکان، کمک قابل ملاحظه ای خواهد شد.
در صورتیکه تمایل دارید فرزندتان در کاردرمانی کوشا ارزیابی و مشکلاتش حل و فصل شود، جهت تعیین وقت با شماره های زیر تماس بگیرید.
در این مقاله هم می توانید جدول رشد اجتماعی کودکان را از 0 تا 7 سالگی مطالعه کنید.