مهارتهای حرکتی درشت چیست؟
مهارتهای حرکتی درشت کودکان اصطلاحی است که برای توصیف توانایی تولید حرکات روان و دقیق مورد نیاز بدن، برای انجام کارهای روزمره استفاده می شود.
فعالیتهایی مانند ایستادن، راه رفتن، دویدن و نشستن مستلزم رشد صحیح مهارتهای حرکتی درشت در کودکان است.
مهارت حرکتی درشت یکی از مولفه های مهم در تکامل کودک است. کیفیت رشد مهارتهای حرکتی درشت کودکان می تواند سایر مهارتهای آنها را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
اساسا حرکت و تکاپو پایه ای اساسی برای رشد مغزی کودکان است.
بنابراین والدین می بایست نسبت به رشد مهارتهای حرکتی درشت در فرزندشان بسیار دقیق باشند.
چک لیست ادامه معیار دقیقی برای والدین است تا بتوانند در هر رده سنی؛ رشد مهارتهای حرکتی درشت در کودک را بررسی کنند.
همچنین در هر رده سنی به فعالیتهای کمک کننده والدین در مسیر رشد مهارتهای حرکتی درشت اشاره شده است.
مهارتهای حرکتی درشت کودکان 0 تا 3 ماهگی
فعالیت هایی که انجام می دهد:
- حالت جنینی دارد.
- کم کم سرش را نگه می دارد.
- کم کم به دست هایش پی می برد.
- سرش را نگه می دارد و اگر چیزی در دستش قرار دهیم آن را می گیرد.
چگونه به او کمک کنیم؟
- به نرمی دست ها و پاهایش را باز کنید و بدنش را ماساژ و حرکت دهید.
- او را به روی شکم خوابانده و جسم جانبی را در معرض دیدش قرار دهید.
- دست ها و پاهایش را هنگام عوض کردن لباس و پوشک حرکت دهید و صاف کنید.
- در حالت خوابیده دست هایش را گرفته کمی بلند کنید و به او جغجغه بدهید.
مهارتهای حرکتی درشت کودکان 3 تا 6 ماهگی
فعالیت هایی که انجام می دهد:
- از پهلو به پشت می غلتد.
- به دست هایش نگاه می کند.
- در حالت دمر کمی روی ساعد و آرنجش بلند می شود.
- به سمت اشیاء دستش را دراز می کند.
- از جلو به عقب و از پشت به جلو می چرخد.
- با تکیه گاه و سپس به صورت مستقل می نشیند.
چگونه به او کمک کنیم ؟
- از اطراف او را صدا زده با او دالی بازی کنید.
- او را روی پا نشانده با او بازی کنید.
- اشیایی را به او نشان داده و او را تشویق به گرفتن اشیاء کنید.
مهارتهای حرکتی درشت کودکان 6 تا 12 ماهگی
فعالیت هایی که انجام می دهد:
- در حالت دمر وزن خود را روی دو دست می اندازد و کمی بلند می شود.
- کم کم می تواند بنشیند و سینه خیز جا به جا شود.
- چهار دست و پا راه می رود و به کمک لبه میز می ایستد.
- دست می زند.
- خداحافظی و بای بای می کند.
- توپ را می اندازد.
- روی شکم به جلو می خزد.
- حالت نشسته را بدون کمک به خود می گیرد.
- روی دست و زانو خزش می کند.
- انتقال به موقعیت های مختلف: نشستن، چهار دست و پا، دراز کشیدن روی شکم.
- خود را به ایستادن می کشد.
- در حالی که وسایل را در دست می گیرد راه می رود.
- توپ را به تقلید از یک بزرگسال هل می دهد و با آن بازی می کند.
چگونه به او کمک کنیم ؟
- با استفاده از بالش او را بنشانید.
- اسباب بازی هایش را در اطرافش بریزید تا به اطراف آنها خود را بکشد و آنها را بردارد.
- او را به هنگام سینه خیز رفتن یاری کنید و دست را پشت پایش تکیه گاه کنید.
- امکانی را فراهم کنید که با گرفتن موقعیتهای ایمن بتواند بلند شود.
- با او توپ بازی کنید.
- بازیهایی که باید شیی را بگیرد و یا روی شی ضربه بزند با او انجام دهید.
- به دست او قاشق بدهید و تشویقش کنید تا غذا بخورد.
- وسایلی که صدا تولید می کنند به او بدهید مثل طبل کوچک، جغجغه، سوت.
مهارتهای حرکتی درشت کودکان تا پایان 2 سالگی
فعالیت هایی که انجام می دهد:
- نرم راه می رود و به گوشه ها می پیچد.
- شروع به دویدن می کند.
- هنگام راه رفتن می تواند اسباب بازی را بکشد یا حمل کند.
- بدون کمک از روی مبلمان بالا/پایین می‌رود.
- با پشتیبانی از پله ها بالا و پایین می رود.
- اسباب بازی ها را بدون افتادن از روی زمین برمی دارد.
- بدون کمک می ایستد.
- بدون کمک راه می رود.
- ده قدم می دود.
- با پا به توپ ضربه می زند.
- روی پنجه ی پا راه می رود.
چگونه به او کمک کنیم؟
- اسباب بازی های مختلف بچینید و از او بخواهید یکی را به شما بدهد.
- مکعب های مختلف در اختیارش قرار دهید.
- اسباب بازی های کشیدنی مثل کامیون به او بدهید که عقب عقب راه برود.
- بگذارید با مراقبت شما از پله ها پایین برود.
- کمک کنید درها را باز کند.
- دستگیره ها را بچرخاند و این کار را تمرین کند.
- با او توپ بازی کنید.
مهارتهای حرکتی درشت کودکان تا پایان 3 سالگی
فعالیت هایی که انجام می دهد:
- از ایستادن روی یک پا تقلید می کند.
- حرکات ساده دو طرفه اندام ها را تقلید می کند (مثلاً دست ها به سمت بالا).
- از نردبان وسایل بازی بالا می رود.
- سه چرخه را پدال می زند.
- با پاهای متناوب از پله ها بالا/پایین می رود.
- قادر به راه رفتن روی نوک انگشتان پا است.
- در جا می پرد.
- اگر دستش را بگیریم روی جدول راه می رود.
- روی خط مستقیم راه می رود.
- از ارتفاع 4 سانتی متر می پرد.
چگونه به او کمک کنیم؟
- با او برقصید و بازی کنید.
- با او خمیر درست کرده و خمیربازی کنید.
- با او توپ بازی کنید.
- به او سه چرخه سواری یاد بدهید.
- با او کاردستی بسازید.
- او را به زمین های بازی ایمن ببرید تا بتواند به راحتی جست و خیز کند.
مهارتهای حرکتی درشت کودکان تا پایان 4 سالگی
فعالیت هایی که انجام می دهد:
- حس تعادل خوبی دارند و می توانند روی یک خط راه بروند.
- می تواند روی پنجه پا بایستد، راه برود و بدود.
- می تواند توپ را بگیرد، شوت کند و پرتاب کند و به توپ ضربه بزند.
- از کمر خم می شود، اشیاء را از روی زمین بردارد.
- از پله ها با دویدن بالا و پایین می رود و روی هر پله، یک پا می گذارد.
- سه چرخه را با مهارت می راند و می تواند به راحتی و با سرعت دور بزند.
- تا 5 ثانیه روی یک پا می ایستد.
- دور موانع می دود.
- قادر به راه رفتن در یک خط است.
- قادر به پریدن روی یک پا است.
- از روی یک جسم می پرد و با هر دو پا کنار هم فرود می آید.
چگونه به او کمک کنیم؟
- فرصت انجام تمرین های حرکتی را برای بچه ها ایجاد کنید (ورزش و نرمش های منظم روزانه حتی به مدت 5 دقیقه لازم است).
- بازی هایمختلفی را تدارک ببینید مثل بازی هایی که حرکت همراه با موسیقی است و همچنین جنبه رقابتی و گروهی هم داشته باشد که روحیه برد و باخت و همکاری در کودک پرورش یابد.
- بچه ها را به طناب بازی تشویق کنید.
- در محوطه های مخصوص پارکهای بازی (که کف آن ایمنی است)، در بالا رفتن از حصار و نردبان او را تشویق کنید.
مهارتهای حرکتی درشت کودکان تا پایان 5 سالگی
فعالیت هایی که انجام می دهد:
- چالاکی آنها بیشتر می شود، می توانند در حین دویدن جاخالی بدهند، روی پنجه های پا بدوند، بالا بروند و بپرند.
- تعادل خوبی دارند، می توانند حدود ۱۰ ثانیه روی یک پا بیاستند و بعضی بدون کمک دوچرخه می رانند.
- هماهنگی خوبی در توپ بازی دارند.
- هماهنگی خوبی در انجام حرکات موزون و رقصیدن دارند.
- می توانند از کمر خم شده و پنجه پا را بدون خم شدن زانو لمس کنند.
- ۳ متری را به سمت جلو و با هر پا جداگانه می توانند لی لی کند.
- حداقل 5 ثانیه از یک میله آویزان می شود.
- در پارک ها از اسباب بازی های مختلفی مثل تاب، و نردبان ها جهت بالا رفتن، می توانند به صورت مستقل و بدون کمک استفاده می کند.
چگونه به او کمک کنیم؟
- برنامه ورزشی روزانه ای داشته باشید و در آن حرکات مختلف کششی و تعادلی را هم بگنجانید.
- بازی با توپ، زدن هدفی مشخص با توپ، گرفتن و انداختن با سرعتهای متفاوت هم به رشد مهارتهای حرکتی و هماهنگی کمک میکند.
- ساعاتی را به بازی در فضاهای ایمن پارکهای بازی و استفاده از تاب، سرسره و نردبان ایمن اختصاص دهید.
- از انواع پازلها و جورچینها متناسب با سن فرزندتان برای رشد مهارتهای حرکتی و شناختی او استفاده کنید.
مهارتهای حرکتی درشت کودکان تا پایان 6 سالگی
فعالیت هایی که انجام می دهد:
- قدرت و چالاکی را با هم دارند، با اعتماد از روی چهارپایه می پرند.
- می دوند و می پرند و یک توپ را تا ۶ متر شوت می کنند.
- با تعادل خوبی لی لی می روند.
- با دقت توپ را گرفته و پرتاب می کنند.
- معمولاً بدون چرخ های کمک دوچرخه را می رانند.
- همزمان با موسیقی، پاها را عوض می کنند و هماهنگيحركتي مناسبي دارند.
- درک و چالاکی مناسبی نسبت به حرکت در جهات مختلف دارند.
- می توانند طناب بازی کنند.
چگونه به او کمک کنیم؟
- برای آنها یک ورزش تخصصی با همکاری و علاقه خودشان انتخاب کنید که ادامه دهند.
- با آنها برقصید و توپ بازی کنید.
- دوچرخه سواری بدون کمک را با آنها کار کنید.
- در روز ساعاتی را در پارک و مخصوصا برای دویدن اختصاص دهید.
- با آنها طناب بازی کنید و طناب زدن را به آنها یاد دهید.
نظارت والدین بر رشد مهارتهای حرکتی درشت کودکان
یکی از مسائلی که می بایست مورد توجه والدین باشد، چگونگی رشد مهارتهای کودکان در خلال افزایش سن است.
هرچند بر اساس مطالعات برای هر گروه سنی معیارهای رشدی مشخص شده است اما باید بدانیم که هیچ دو انسانی شبیه یکدیگر رشد نخواهند کرد و ممکن است مراحل رشد در برخی کند تر و در برخی دیگر سریعتر اتفاق بیفتد.
مهم این است که شما ناظر رشد و تکاملی همگن یعنی در تمامی ابعاد حسی حرکتی، شناختی، رفتاری، کلامی، اجتماعی در فرزندتان باشید و تلاش او را برای پیش رفتن و افزایش مهارتهای متفاوت، ببینید.
رسیدگی فوری به هرگونه توقف و تاخیر در رشد مهارتهای حرکتی درشت کودکان
والدین می بایست در صورت مشاهده هرگونه توقف و یا تاخیر در رشد کودکان، به متخصصان مراجعه نمایید. به عنوان مثال اگر فرزند شما تا پایان دو سالگی این دسته از مهارتهای حرکتی را ندارد و تلاشی هم برای انجام این فعالیتها در او نمی بینید؛ می بایست به متخصصان مراجعه کنید.
بهترین و تخصصی ترین راهکار در این زمینه، ارزیابی جامع کاردرمانی است.
نتیجه ارزیابی به شما نشان می دهد آیا فرزندتان از رشد مهارتهای حرکتی (و البته سایر مهارتهای اصلی) به تناسب سنش برخوردار است و یا خیر؟.
و چگونه می توانید با انجام مداخلات کاردرمانی در اشکال مختلف آن به رشد و نمو متوازن و هماهنگ فرزندتان کمک کنید.
بنابراین زمان را از دست ندهید و پیگیر حل و فصل اشکالات کودکتان باشید چون با افزایش سن اشکالات هم بزرگتر و درمان آنها دشوارتر خواهد شد.
کاردرمانی و گفتاردرمانی کوشا در محله یوسف آباد تهران در این مسیر همراه و پشتیبان شما خواهد بود.
با ما تماس بگیرید.
در این مقاله می توانید پیامدهای احتمالی تاخیر در رشد مهارتهای حرکتی درشت را هم به تفکیک رده سنی مطالعه کنید.