رشد شناختی در کودکان

رشد شناختی در کودکان فرآیندی را نشان می دهد است که طی آن کودک اطلاعات را کسب، سازماندهی و سپس یاد می گیرد که چگونه از آن استفاده کند. رشد شناختی کودک که شامل چگونگی سطح درک، شناخت، پردازش اطلاعات و زبان است؛ به عنوان شاخص رشد مغز ارزیابی می شود.
کودکان در پنج سال اول زندگی خود در چهار حوزه اصلی به سرعت رشد می کنند. این حوزه ها عبارتند از: حسی حرکتی (فیزیکی)، زبانی و ارتباطی، شناختی و اجتماعی/عاطفی.
رشد شناختی به این معناست که کودکان چگونه فکر می کنند، کشف می کنند و مسائل را حل و فصل می کنند.
شناخت و ادراک به کودک کمک می کند تا دنیای اطراف خود را کشف کند بشناسد و با آن تعامل کند.
به عنوان والدین، بسیار مهم است که به محض تولد فرزندتان همگام با توجه به سایر حوزه های رشدی به رشد شناختی کودک توجه ویژه ای داشته باشید و هرگونه اشکال، توقف و یا تاخیر در رشد درک و شناخت کودک را با جدیت و به موقع پیگیری کنید.
شاخص های زیر به شما کمک خواهد کرد که ارزیابی صحیحی از وضعیت رشد شناخت فرزندتان داشته باشید.

رشد شناختی کودک در یک سالگی:

اسمش را می شناسد و به آن واکنش نشان می دهد.
با بردن نام اشیاء یا افراد به دنبال آنها می گردد.
می تواند حرکات را پیش بینی کند (مثلاً وقتی قوطی شیرش را در دست شما می بیند، می فهمد قرار است شیر بخورد).
دائماً اسباب بازی هایش را زمین می اندازد و آن ها را می خواهد.
شما را می شناسد و از افراد غریبه تفکیک می کند.
به شما لبخند می زند.
با چشمش آنچه را که دوست دارد، تعقیب می کند.
به صداها واکنش نشان می دهد.

رشد شناختی کودک در دو سالگی:

بعضی قسمت های بدنش را می شناسد.
با سر بله یا نه می گوید.
با بعضی اسباب بازی ها کاملاً بازی می کند.
افراد یا اشیاء را از فاصله دور می شناسد و نشان می دهد.
برای دست یابی به یک شیء از اشیاء دیگر استفاده می کند.
اشیاء مانند هم را جور می کند.
او می تواند کلماتی را به زبان آورد.
انتهای بعضی از اشعار را تکرار می کند.
لباس هایش را می شناسد و آن ها را نشان می دهد.
هنگام نگاه كردن به آشنایان لبخند میزند.
به طور مرتب سعي میكند تا از خودش صدايي دربياورد.
چيزهايي را كه برايش جذاب است به شما نشان میدهد يا به آنها اشاره میکند.
نسبت به صداهاي آشنا (صداي زنگ تلفن، صداي پدرش و…) واکنشی دارد كه نشانه شناختن اين صداها باشد.
هنگام ارتباط برقرار كردن با ديگران از حركات اعضاي بدن استفاده میکند(مثلا بای بای می کند).
به نحوی خواسته اش را به شما میفهماند.
حركات ديگران را تقليد میکند و تلاش میکند كه صداها يا آوازها را تقليد كند.
با اسباب بازيهاي متنوع (خانه سازي، كتاب، عروسك ماشين و…) بازي می کند و به استقبال بازی می رود.

رشد شناختی کودک در سه سالگی:

اشیا را از روی رنگ آنها جور می کند.
اشیا را هل می دهد یا می کشد.
مفهومی از یک را به نمایش می گذارد.
جمله می گوید.
سن خود را با انگشتش نشان می دهد.
از بین سه تصویر آن را که شبیه بقیه نیست، می شناسد.
مفهوم یکی دیگر را می داند و نشان می دهد.
شی را با تصویرش جور می کند.
خیس و خشک را تشخیص می دهد.
اشیا را بر اساس اندازه جور می کند.
خیال پردازی می کند.
هنگام بازي كردن با ديگران رابطه برقرار میکند (مثلا چيزي را به بقيه نشان می دهد یا اسباب بازی را به دیگری می دهد و منتظر پاسخ می ماند).
عكس افراد يا چيزهاي آشنا را تشخيص می دهد.
در بازي هايي كه لازم است نقشی داشته باشد (مثلا غذا دادن به عروسك، هل دادن توپ و …) شركت مي كند.

رشد شناختی کودک در چهار سالگی:

شمارش طوطی وار تا ۲۰ را دوست دارند و مفهوم عدد را تا ۳ یا 5 متوجه می شود.
درباره چیزها در گذشته و آینده صحبت می کند.
می تواند اشیاء را به چند گروه دسته بندی کند.
مهارتهای حافظه اش بیشتر می شود، مثلاً یک موقعیت خاص مثل دیدار پدربزرگ و مادر بزرگ در چند ماه پیش را به خاطر می آورد.
می تواند دلائل را بگوید و مشکلات را حل کند.
در طرح هایشان، جزئیات بیشتری وارد می کنند، مثل اضافه کردن دست و انگشتان در کشیدن آدم ها.
بین حقیقت و تصور گیج می شود یعنی تا حدودی می تواند تصور کند (تفکر انتزاعی در حال شکل گیری است).
درباره تجربه هاي اخير خود سوال می پرسد.
حالت فيزيكي خود (مثلا گرسنگي يا درد) را بيان می کند.
دستوراتي را كه از دو يا سه بخش تشكيل شده باشند رعايت می کند.
در بازي هاي نمادين (مثلا استفاده از يك آجر خانه سازي به جاي ماشين) شركت می کند.
در تبادلهاي كلامي كوتاه شركت می كند.
از زبان صرفا براي برآورده كردن نيازهايش استفاده نمي كند و سعی می کند ارتباط کلامی برقرار کند و برای این کار مشتاق است.
می تواند براي حداقل 10 دقيقه توجهش را بر روي يك كار خاص متمركز كند.
مفهوم رنگ ها کامل شده است.

رشد شناختی کودک در پنج سالگی:

نقاشی را با جزئیات می کشد مثلاً خانه با پنجره، در، سقف و دودکش.
در مورد کلمات انتزاعی میپرسد؛ مثلاً فراتر یعنی چی؟
می تواند اسم، سن، آدرس خود را کامل بگوید، گاهی هم تولدش را می داند.
به خواندن و نوشتن علاقه دارد.
اسم خود را می شناسد و سعی می کند بنویسد.
می تواند در مواجهه با موقعیت های مختلف راهکار متفاوت را اجرا کند.

رشد شناختی کودک در شش سالگی:

منسجم تر فکر می کنند .
می توانند بیش از یک دیدگاه و نظر (در خصوص موارد مختلف) داشته باشند به بیان ساده اظهار نظر می کنند.
مفهوم کمیت ها را مثل طول، اندازه، فاصله، زمان، حجم، سطح، ظرفیت و وزن را می فهمند.
تفاوت بین واقعیت و تخیل را تشخیص می دهند.
هنوز ممکن است از شخصیت های فرا طبیعی کتاب ها و تلویزیون و غیره بترسند که تا حدودی طبیعی است.
به اصول علمی پایه ای علاقه داشته و شروع به فهمیدن می کنند، برای مثال چه اتفاقی برای مواد غذایی می افتد وقتی که در آب غوطه ور شوند و یا روی حرارت قرار بگیرند.
آدم ها را با جزئیاتی مثل ابرو، مژه ها و حتی دوخت و دوزهای لباس، می کشند.

بررسی روند رشد شناختی در کودکان

روند رشد کودکان با یکدیگر متفاوت است. مهمترین مساله این است که والدین شاهد رشد و پیشرفت شناخت و آگاهی در کودکشان باشند.
اما هرگونه توقف، تاخیر و اختلاف با شاخص های فوق مستلزم رسیدگی تخصصی و فوری خواهد بود.
چنانچه والدین با مطالعه شاخصها و مقایسه وضعیت رشدی کودکشان، دچار ابهام و یا تردید می شوند ضروری است که در اسرع وقت از مراجع تخصصی کمک بگیرند.

بهبود رشد شناختی در کودکان در کاردرمانی کوشا

شما می توانید در این زمینه به کاردرمانی و گفتاردرمانی کوشا در محله یوسف آباد تهران، مراجعه و با انجام یک ارزیابی جامع از صحت مراحل رشد در کودکتان آگاه شوید.
تا چنانچه تاخیر در این زمینه وجود داشته باشد؛ با مداخلات زودهنگام برطرف شود و از بروز مشکلات شدیدتر برای کودک پیشگیری گردد.
همکاران ما در این کلینیک سعی دارند با استفاده از علوم روز توانبخشی و کاردرمانی، گامهای اساسی در راستای توانمندسازی کودکان و نوجوانان بردارند.
هدف ما این است که فرزندانمان بتوانند با تکیه بر مهارتها و توانمندیهایشان، زندگی موفق، مستقل و پرنشاطی را تجربه کنند.

در صورتیکه می خواهید وضعیت رشد مهارتهای کودکتان را بهتر بسنجید حتما شاخص های استقلال در کودکان را هم مطالعه کنید.

اهمیت سن رشد و دوران طلایی در رشد شناختی در کودکان

دوران طلایی رشد هزار روز اول

در علوم مرتبط با حیطه رشد نوزاد و کودک همواره “سنین دوره طلایی” (Golden Time) مطرح می گردد که منظور از آن سن پیش از سه سالگی کودک است.

اقدامات و مداخلات بسیار موثر است

این دوران را از لحاظ آغاز اقدامات موثر و مداخلات “ارتقای سلامت” و “افزایش توانمندی های هوشی-شناختی ” و همچنین پی ریزی زیربناهای شخصیتی و اجتماعی کودک، در کانون توجه پژوهشگران و متخصصین حیطه بالینی و آموزشی قرار می گیرد.
بیش از 90 درصد رشد و تکامل کودک تا سن هشت سالگی صورت می گیرد. علاوه بر این بيشترين رشد هوشي در كودكان نیز قبل از سن 8 سالگي اتفاق می افتد و بیشترین فرصت کودکان برای رشد و بالندگی در این سن است همچنین60درصد از رشد مغزی در تمام طول حیات انسان تا سن یک سالگی است.

اشتباه رایج والدین

این در حالی است که بیشترین سرمایه گذاری در کودکان توسط خانواده و جامعه پس از شروع دوران مدرسه، جوانی و میانسالی رخ می دهد که این موضوع نیاز به اصلاح دارد و در واقع بهتر است تمام سرمایه گذاری برای کودکان در سال های اول زندگی صورت گیرد.

نتیجه مهم

بنابراین هر مداخله ای در دوران طلایی رشد کودک که منجر به تحریک و تقویت صحیح و اصولی این سیستمها شود، توان یادگیری را در کودکان افزایش داده و همچنین به رشد شناختی در کودک کمک می کند.
کاردرمانی یکی از مهم ترین این مداخلات است، کاردرمانگران با استفاده از روشهای مختلف که منجر به یکپارچگی حسی و حرکتی در کودک می شود، کمک شایانی به رشد همه جانبه کودک (شناختی،هوشی،ارتباطی واجتماعی و…) می نمایند.