اضطراب جدایی کودکان چیست؟
اختلال اضطراب جدایی کودکان (Separation Anxiety Disorder) نوعی مشکل سلامت روان است.
کودک مبتلا به اضطراب جدایی به شدت نگران جدا بودن از اعضای خانواده یا سایر افراد نزدیک است.
کودک می ترسد که از خانواده خود دور شود یا اگر یکی از اعضای خانواده در کنار کودک نباشد؛ احساس ناامنی شدید می کند.
همه کودکان و نوجوانان کمی احساس اضطراب می کنند. این یک بخش طبیعی از بزرگ شدن است.
اضطراب جدایی در کودکان بسیار کوچک طبیعی است. تقریباً همه کودکان 18 ماهه تا 3 ساله اضطراب جدایی دارند و تا حدی چسبیده اند.
اما علائم اختلال اضطراب جدایی شدیدتر است. یک کودک باید حداقل 4 هفته مداوم، شانه های اضطراب جدایی را که در ادامه آمده است، داشته باشد تا مشکل به عنوان اختلال اضطراب جدایی، تشخیص داده شود.
کودک مبتلا به اضطراب جدایی نگرانی ها و ترس هایی در مورد دوری از خانه یا خانواده دارد؛ که متناسب با سن رشدی او نیست.
در این مقاله بخوانید؛ به حفظ سلامت روان کودکان از 0 تا 13 سال چگونه کمک کنیم.
اضطراب جدایی کودکان و رده سنی
نوزادان:
اضطراب جدایی پس از درک کودک از ماندگاری اشیا ایجاد می شود.
هنگامی که نوزاد شما متوجه می شود که شما واقعاً رفته اید (زمانی که هستید)، ممکن است او را بیقرار کند.
اگرچه برخی از نوزادان در اوایل 4 تا 5 ماهگی اضطراب جدایی و دائمی اشیاء را نشان می دهند، اما بیشتر آنها در حدود 9 ماهگی دچار اضطراب جدایی قوی تر می شوند.
این درک و شناخت که منجر به بروز اضطراب جدایی نوزاد می شود؛ بخشی از سیر طبیعی رشد کودک است.
در نقطه مقابل عدم رسیدن به این درک و بی تفاوتی نوزادان، خود می تواند نشان دهنده سایر اشکالات و یا اختلالات از جمله اتیسم باشد.
به طور کلی در این سن جای نگرانی نیست و هنوز برای تشخیص گذاری خیلی زود است.
کودکان نوپا:
بسیاری از کودکان نوپا اضطراب جدایی را در دوران نوزادی نادیده می گیرند و از 15 یا 18 ماهگی شروع به نشان دادن چالش می کنند.
جدایی زمانی که کودکان گرسنه، خسته یا مریض هستند دشوارتر است. همانطور که کودکان نوپا استقلال پیدا می کنند، ممکن است حتی بیشتر از جدایی ها آگاه شوند.
رفتارهای آنها در جدایی‌ها پر سر و صدا، گریه‌آمیز و به سختی متوقف می‌شود.
اما انتظار می رود که پس از گذشت زمان، این رفتارها بهبود یابد. در صورت تداوم بیقراری و داشتن نشانه های دال بر اختلال اضطرابی؛ پیگیری ضروری خواهد بود.
کودکان پیش دبستانی:
زمانی که کودکان به 3 سالگی می رسند، به وضوح می فهمند که اضطراب یا التماس آنها در جدایی چه تاثیری بر ما می گذارد.
این بدان معنا نیست که آنها استرس ندارند، اما مطمئناً برای تغییر رقابت می کنند.
مقاوم باش؛ بر اساس درخواست کودک به اتاق برنگردید و مطمئناً برنامه های مبتنی بر اضطراب جدایی را لغو نکنید.
ثبات مداوم، توضیحات و تلاش شما برای بازگشت زمانی که می گویید این کار را انجام می دهید، کلیدی است.
چنانچه الگوهای رفتاری شما صحیح باشد، پس از مدتی نشانه ها حذف خواهد شد و کودک رفتار طبیعی خواهد داشت.
اما چنانچه با وجود رعایت الگوی رفتاری باز هم شاهد نشانه هایی دال بر اضطراب جدایی و بیقراری کودک هستید، پیگیری ضروری است.
اضطراب جدایی کودکان چرا ایجاد می شود؟
کارشناسان معتقدند اضطراب جدایی کودکان هم توسط عوامل بیولوژیکی و هم عوامل محیطی ایجاد می شود.
کودک ممکن است تمایل به مضطرب بودن را به ارث ببرد.
همچنین عدم تعادل دو ماده شیمیایی در مغز؛ نوراپی نفرین و سروتونین، به احتمال زیاد نقش مهمی را ایفا می کند.
به طور کلی عوامل ریسک ابتلا به اضطراب جدایی کودکان را می توان اینگونه برشمرد:
استرس یا از دست دادن:
شرایط نامساعد زندگی که منجر به جدایی کودک از عزیزانش می شود.
مانند بیماری یا مرگ یکی از عزیزان، از دست دادن حیوان خانگی مورد علاقه، طلاق والدین، یا نقل مکان یا رفتن به مدرسه جدید و از دست دادن دوستان.
عوامل ژنتیکی:
وجود سابقه اختلال اضطرابی در پدر و مادر و یا خویشاوندان نزدیک می تواند یک ریسک ابتلا به اضطراب جدایی کودکان باشد.
مسائل زیست محیطی:
مانند تجربه برخی از انواع فاجعه ها که منجر به جدایی و از دست دادن می شود.
روش نادرست فرزندپروری:
والدینی که خودشان وابستگی و چسبندگی بیش از حد به کودک دارند و مانع استقلال او می شوند؛ می توانند باعث ایجاد اختلال اضطراب جدایی در فرزندشان باشند.
اضطراب جدایی کودکان چه نشانه هایی دارد؟
اولین علائم اضطراب جدایی کودکان اغلب در حدود سه تا چهار سالگی و بعد از آن، نمایان خواهد شد.
شایع ترین علائم اضطراب جدایی عبارتند از:
- گریه های بی وقفه و طولانی هنگام جدایی از مادر.
- برخورد فیزیکی کودک با کسی که قرار است او را نگه دارد.
- جیغ زدنهای پی در پی هنگامی که از مادر فاصله می گیرد.
- در مهدکودک و سایر محیط های جدید بدون مادر نمی ماند.
- حتی در خانه مادر کاملا تحت کنترل اوست.
- نشستن پشت در دستشویی و حمام و غر زدن هنگامی که مادر آنجاست.
- بروز نشانه های جسمی مثل سردرد و تهوع و … در هنگام جدایی .
- امتناع از تنها خوابیدن.
- کابوس های تکراری با موضوع جدایی.
- وقتی از خانه یا خانواده جدا می شوید، نگرانی زیادی دارد.
- نگرانی بیش از حد در مورد ایمنی یکی از اعضای خانواده.
- نگرانی بیش از حد در مورد گم شدن.
- امتناع از رفتن به مدرسه.
- ترس و بی میلی به تنهایی.
- معده درد مکرر، سردرد، یا سایر شکایات فیزیکی.
- درد یا تنش عضلانی.
- نگرانی بیش از حد در مورد ایمنی خود.
- نگرانی بیش از حد در مورد یا هنگام خوابیدن دور از خانه.
- هراس یا عصبانیت در زمان جدایی از والدین یا مراقبان.
چگونه اختلال اضطراب جدایی در کودک تشخیص داده می شود؟
یک روانپزشک کودک یا روانشناس بالینی می تواند وجود اختلال اضطراب جدایی کودکان را تشخیص دهد.
او یک ارزیابی سلامت روانی از کودک شما انجام خواهد داد.
ضمن اینکه برای اینکه فرزند شما مبتلا به اختلال اضطراب جدایی تشخیص داده شود، نگرانی یا ترس او در مورد دوری از اعضای خانواده و یا سایر نشانه ها؛ باید حداقل 4 هفته طول بکشد.
اختلال اضطراب جدایی در کودک چگونه درمان می شود؟
درمان به علائم، سن و سلامت عمومی کودک شما بستگی دارد. همچنین به شدت این وضعیت بستگی دارد.
درمان اختلال اضطراب جدایی اغلب شامل ترکیبی از موارد زیر است:
- بازی درمانی انفرادی و سپس گروهی.
- موسیقی درمانی.
- بهره گیری خانواده از جلسات مشاوره و مشاوره فرزندپروری.
- دارو درمانی در موارد بسیار حاد که اضطراب تشدید شده و والدین برای درمان بسیار دیر اقدام کرده اند.
از اضطراب جدایی کودکان پیشگیری کنید.
- تشریفات خداحافظی سریع ایجاد کنید. بازی ها و فعالیتهای جایگزین تعریف شده برای زمانی که نیستید؛ طراحی کنید. کودک شما با مراقبش به خوبی سرگرم خواهد شد.
- مقاوم باشید و به رفتارهای منفی کودک توجه نشان ندهید. به گریه های نمایشی بی توجه باشید و به او یاد دهید که برای تعامل صحیح با شما صحبت کند.
- توجه کنید. هنگام جدایی، به کودک خود توجه کامل داشته باشید، محبت کنید و محبت کنید. سپس با وجود شیطنت ها یا گریه های آنها برای ماندن، شما سریع خداحافظی کنید.
- به قولت عمل کن. هنگامی که به وعده بازگشت خود پایبند هستید، اعتماد و استقلال ایجاد خواهید کرد.
زیرا فرزندتان به توانایی خود برای بدون شما بودن اطمینان پیدا می کند. - برنامه خود را به زبانی که کودک می فهمد؛ توضیح دهید. هنگامی که در مورد بازگشت خود صحبت می کنید، مشخصاتی را که فرزندتان درک می کند ارائه دهید.
اگر می‌دانید تا ساعت 3 بعدازظهر برمی‌گردید، آن را طبق شرایط فرزندتان بگویید.
به عنوان مثال، بگویید: “پس از زمان چرت زدن و قبل از میان وعده بعد از ظهر برمی گردم.”
زمانی را که می توانند بفهمند تعریف کنید. در مورد بازگشت خود از یک سفر کاری از نظر “خواب” صحبت کنید. به جای گفتن «۳ روز دیگر به خانه خواهم آمد»، بگویید «بعد از ۳ خواب به خانه خواهم آمد». - جدا بودن را تمرین کنید. بچه ها را به خانه مادربزرگ بفرستید و برای بازی برنامه ریزی کنید.
به دوستان و خانواده اجازه دهید تا در آخر هفته (حتی برای یک ساعت) از کودک مراقبت کنند.
قبل از شروع مراقبت از کودک یا پیش دبستانی، مدرسه رفتن و مراسم خداحافظی خود را قبل از اینکه مجبور به جدایی شوید تمرین کنید.
به فرزندتان فرصتی بدهید تا در غیاب شما آماده شود، تجربه کند و شکوفا شود!
چه زمانی برای اضطراب جدایی کودکان باید به دنبال کمک حرفه ای باشید؟
در خصوص کودکان قبل از ورود به مدرسه چنانچه نشانه های ذکر شده در بالا را بیش از چهار هفته مشاهده کردید حتما برای درمان اقدام کنید.
در خصوص کودکان در پیش دبستان و یا مقاطع بالاتر این نشانه ها یعنی می بایست برای درمان سریعا اقدام کنید:
- چسبندگی یا کج خلقی نامتناسب با سن.
- کناره گیری از دوستان، خانواده یا همسالان.
- اشتغال به ترس یا احساس گناه شدید.
- شکایت دائمی از بیماری جسمی.
- امتناع از رفتن به مدرسه برای هفته ها.
- ترس بیش از حد از خروج از خانه.
اضطراب جدایی در کودکان را جدی بگیرید!
اضطراب جدایی می تواند تا بزرگسالی ادامه یابد و فرد را درگیر مسائل شدید عاطفی، اجتماعی و اضطرابی کند.
بنابراین هرگز در درمان اضطراب جدایی کودک تعلل نکنید.
چرا که عدم درمان به موقع این اضطراب در نوجوانی، گرفتاریهای بسیاری را براي او به دنبال خواهد داشت:
- نوجوانی که وابستگی بیش از حد و غیر متعارف به دوستانش دارد.
- جوانانی که درگیر روابط عاطفی به شدت اشتباه می شوند اما نمی توانند رابطه را ترک کنند.
- وابستگی بیش از حد به یک آموزگار ، مربی، استاد و ایجاد درگیریهای ذهنی فراوان برای فرد که در هنگام جدایی چه کند.
- ناراحتی شدید در زمانی که از والدین یا دوستان خود جدا می شوند. بنابراین گاهی اوقات به خاطر همین مساله از بسیاری از موقعیتهای ممتاز صرف نظر می کنند.
- نگرانی دائمی در مورد این که قرار است اتفاق بدی برای یکی از عزیزان و دوستانشان بیفتد.
همه و همه همان اضطراب جدایی است که در زمان کودکی مورد بی توجهی والدین قرار گرفته و درمان نشده است.
درمان اضطراب جدایی کودکان در کاردرمانی کوشا
در کاردرمانی و گفتاردرمانی کوشا واقع در منطقه یوسف آباد تهران، این اشکال کودکان در خلال جلسات بازی درمانی و موسیقی درمانی حل و فصل خواهد شد.
به طوریکه والدین پس از گذشت ده جلسه منظم و مداوم شاهد آغاز تغییرات مثبت در فرزندشان هستند.
بنابراین قبل از اینکه دیر شود این مساله را حل و فصل نمایید و به رنج فرزندتان پایان دهید.
در صورت تمایل با ما تماس بگیرید.