بازی درمانی کودکان

بازی درمانی چیست؟

بازی درمانی کودکان به بیان ساده یعنی درمان اشکالات و اختلالات کودکان در خلال بازی با مشارکت بازی درمانگر.
بازی درمانی کودکان در رشد آن ها نقش قابل توجهی دارد.
نخستین سال های زندگی کودک، مهمترین دوره آموزش به شمار می رود. در صورتی که امکانات مناسب در دسترس آنان قرار گیرد، شخصیت، یادگیری و هوش کودکان بسط و گسترش قابل ملاحظه ای می یابد.
از آنجایی که بازی مقدمۀ یادگیری و وسیله ای برای پرورش رشد کودک است، در نتیجه کودک به وسیله بازی و در خلال بازی هایی که انجام می دهد؛ یاد می گیرد که گوش کند، آموزش ها را دنبال کند، به دستورالعمل های بازی پاسخ دهد، تصمیم گیری کند و مهارتهای خود را پرورش دهد.
کودکان هنگام بازی می توانند به نتیجة رفتار خود پی ببرند و دیدگاه ها و احساساتشان را بیان نمایند.
با خیال پردازی آرزوهایشان را به واقعیت نزدیک نمایند و بر نگرانی ها و اضطراب هایشان فائق شوند.
بازی درمانی به بیان ساده یعنی درمان در خلال بازی.

بازی درمانی چگونه به کودکان کمک می کند؟

در جلسات بازی درمانی کودک در یک فضای مشارکتی همراه با بازی درمانگر؛ بازی های متفاوتی را انجام می دهد.
بازی هایی که با توجه به نتیجه ارزیابی جامع اولیه و اشکالات و یا اختلالی که کودک دارد؛ بر رفع چالشها و افزایش مهارتهای کودک، متمرکز هستند.
طرح درمان توسط بازی درمانگر تعیین و اجرا می شود. رفته رفته در خلال جلسات بازی درمانی اشکالات حل و فصل و کودک مهارتهای رفتاری و ارتباطی لازم را از همین طریق کسب می کند.
کودک در موقعیت های متفاوتی قرار می گیرد و اشکالات خود را در مواجهه با آن موقعیت ها نشان می دهد و سپس بازی درمانگر از طریق بازی، به تدریج جایگزین های صحیح را به او نشان می دهد و او رفتار صحیح را از همین طریق می آموزد.
در تجربه بازی درمانی، کاردرمانگر که در حیطه بازی درمانی فعالیت میکند، محوطه امنی به کودک می دهد تا خود را امتحان کند و از طریق بازی خود را ابراز نماید.
اینگونه کودک یاد می گیرد که خود را بهتر بشناسد؛ تا بدانجا که دانش خود را در مورد به کار گیری ظرفیت های خود در راههای مناسب تر بالا ببرد.

بازی درمانی چه اهدافی دارد؟

هدف از بازی درمانی ایجاد یک محیط صمیمانه و راحت است تا کودک بتواند در هنگام درمان از توانایی های خود، در حل مشکلات بهره گیرد.
کودک در خلال بازی، دنیای گسترده و فراتر از حد ظرفیت خود را، به جهانی کاهش می دهد که توانایی دستکاری آن را دارد.
بدین ترتیب تصور سلطه بر دنیای برونی به طور موقت در وی ایجاد می شود. 
کاردرمانگر کودک را از دنیای درونی به بیرون کشیده و به ارتباط او با محیط پیرامونش کمک می کند؛ و سبب می شود تا کودک خود را با دنیایی که در آن زندگی می کند، ارتباط داده و تجربه های محدود خود را وسعت بخشد.
بدین ترتیب اختلالات رفتاری و ارتباطی و حتی عملکردی کودکان نمایان می شود و به مرور زمان در خلال جلسات بازی درمانی با استفاده از تکنیکها و روشهای مختلف مبتنی بر بازی، حل و فصل می گردد.

بازی درمانی به چه کودکانی کمک می کند؟

مداخلات بازی درمانی برای کودکانی به کار می رود که دچار مشکلات هیجانی، رفتاری، ارتباطی و یا اضطرابی هستند.اشکالاتی که امروزه در میان کودکان بسیار شایع شده است.
ریشه این اشکالات را شاید می توان در موارد زیر جستجو کرد:

• تک فرزندی
• نداشتن تعاملات اجتماعی مثبت
• کمبود ارتباط کلامی و عاطفی با والدین در طول روز
• بازی های کامپیوتری و دوستی با تبلت و موبایل به جای همسالان
• روشهای نادرست فرزندپروری
• ساعات طولانی تنها ماندن همراه با تلویزیون و دیگر رسانه ها

و بسیاری از موارد دیگر که آسیب های اجتماعی و رفتاری را برای کودکان به دنبال دارد:

• کودکانی که به جای صحبت کردن پرخاش می کنند.
• نمی توانند به تنهایی با وسایل بازی شان بازی کنند.
• با همسالانشان تعامل درستی نمی توانند داشته باشند.
• زبان تعاملی آنها تبدیل به جیغ و گریه و فریاد شده است.
• حتی مهارت نشان دادن احساساتشان را هم به درستی ندارند.
• و یا اینکه اساسا دچار اختلالات رفتاری مانند اختلال لجبازی و نافرمانی و یا وجود رگه هایی از اختلال سلوک هستند.

بله همه اینها اشکالات رفتاری و ارتباطی است که می تواند در خلال مداخلات بازی درمانی و با مشارکت کامل خود کودک حل و فصل شود .
اما والدین متاسفانه گاهی در مواجهه با اشکالات رفتاری و ارتباطی کودکان بسیار سهل انگار می شوند و خوب شدن و رفع نشانه ها را موکول به افزایش سن می کنند.
غافل از اینکه تداوم اشکالات رفتاری در کودکان بر تمامی جنبه های رشدی آنها تاثیر خواهد گذاشت و حتی بعد از مدتی عملکردهای کودک هم دچار اشکال می شود.

بازی درمانی اثربخشی وسیعی دارد

تداوم اشکالات رفتاری، ارتباطی، اضطرابی و هیجانی کودکان باعث بروز مشکلات بسیاری علی الخصوص در دوره نوجوانی خواهد شد و این در حالی است که می توان از طریق مداخلات بازی درمانی به رنج کودک پایان داد و او را برای رویارویی مثبت و موفق با جامعه آماده کرد و از بروز مشکلات آتی پیشگیری کرد.
به عنوان مثال، برای اینکه کودک قادر باشد از عهده مشکلات هیجانی خود برآید،کاردرمانگر در قالب بازی درمانی، از بازی به عنوان راهی مهم برای رهایی از تنش های ناشی از اضطراب استفاده می کند.
بازی به کودک اجازه می دهد که احساسات پذیرفته نشده خود را بروز دهد بدون آنکه با واکنش منفی بزرگسالان مواجه شود. کودکان در خلال بازی بهترین ارتباط را برقرار می کنند. این طبیعی ترین وسیله برای بیان خود است.
بازی شکل خاصی از ارتباط است که در آن مقاومت های کودک کاهش می یابد و تمایل بیشتری برای صحبت درباره احساساتش پیدا می کند ،زیرا پاسخ به سئوال ها به شکل بازی است.
همچنین بازی درمانی برای کودکان دارای کم توانی ذهنی هم جهت آموزش و هم برای درمان مشکلات رفتاری و هیجانی شان به کار می رود. بنابراین به طور کلی بازی درمانی با اهداف کاردرمانی میتواند برای کمک به اختلالات و اشکالات زیر در کودکان استفاده شود:

• اتیسم، آسپرگر
• اختلال بیش فعالی و کم توجهی
• ناتوانیهای یادگیری
• اشکالات اضطرابی (شب ادراری، ناخن جویدن و … )
• اشکالات رفتاری و ارتباطی
• اضطراب جدایی
• لالی انتخابی
• کمرویی و انزوا طلبی
• کمبود اعتماد به نفس و خودباوری
• عدم دستور پذیری و نظم پذیری
• بیقراری و ناتوانی در کنترل هیجانات

بازی درمانی اشکالات رفتاری و ارتباطی کودکان را حل و فصل می کند.

یک کلیشه مهم؛ مشکلات بزرگسالی ریشه در کودکی دارد. بسیاری از مشکلات امروز ما ریشه در کودکی مان دارد. از جمله مهمترین این مسائل؛ اشکالات رفتاری و ارتباطی است. مانند اینکه

• اعتماد به نفس نداریم
• در برقراری ارتباط با دیگران دچار چالش می شویم
• نمی توانیم از حق و حقوقمان به درستی دفاع کنیم
• جایی که لازم است “نه” بگوییم، نمی توانیم

و بسیاری دیگر از موارد که می دانید حل و فصل آنها در بزرگسالی بسیار دشوار و گاهی هم غیر ممکن می شود.  اما چنانچه این اشکالات در کودکی و در زمان خودش شناسایی و حل و فصل شود؛ تصور کنید که چقدر زندگی شیرین خواهد شد.
بنابراین نسبت به نشانه هایی که در ادامه گفته شده است بسیار هوشیار باشید. چنانچه در فرزندتان شاهد بروز و تداوم نشانه ها بودید سعی کنید که به موقع و از طریق مراجع تخصصی این اشکالات را حل و فصل نمایید.

بازی درمانی پس از مشاهده این نشانه ها در کودک ضروری است.

• كودك در برقراري ارتباط با همسالانش دچار مشكل ميشود.
• در انجام بازيهاي مشاركتي، توانايي كنترل موقعيتهاي متفاوت و نامطلوب مثل شكست را ندارد.
• به بچه‌های کوچک‌تر از خود تمایل به زورگویی دارد.
• در برابر همسالانش احساس ضعف می‌کند.
• قانون پذير نيست .
• زبان ارتباطي او نامناسب است يعني گاهي براي رسيدن به موقعيت دلخواه قشقرق راه مي اندازد، گريه ميكند و يا جيغ ميكشد.
• صبر و تحمل كمي دارد.
• منتظر نوبت خود نمي ماند.
• تحت سلطه همسالان خود است.
• درباره خودش اطلاعات کمی به دیگران می‌دهد.
• ممکن است گوشه‌گیر باشد و تمایلی به شرکت در مهمانی ها و مجالس ندارند.
• درباره همسالانش به ویژه کسانی که از او برتر هستند، بدگویی می‌کند.
• در رویایی با شرایط جدید مضطرب می‌شود.
• در مدرسه و کلاس درس، کم حرف می‌زنند.
• نیاز مبرم به جلب توجه دارند.
• از شکست می‌ترسد.
• در دوست‌یابی و حفظ دوستانش مشکل دارد.
• اعتماد به نفس و انگيزه كافي ندارد.

و البته ساير رفتارهاي مشابه و از اين دست که شما به صورت تکرارشونده و مداوم در فرزندتان می بینید و بر عملکرد روزمره او و خانواده تاثیر منفی گذاشته است. 
نکته قابل ملاحظه این است که برای افزایش اثربخشی جلسات بازی درمانی، والدین می بایست همکاری مناسبی با بازی درمانگر داشته باشند و به توصیه های وی عمل نمایند.

بازی درمانی کودکان در کوشا  

در کاردرمانی کوشا اشکالات رفتاری، ارتباطی و اضطرابی کودکان در خلال مداخلات بازی درمانی و  موسیقی درمانی حل و فصل می شود و شما می توانید شاهد تغییرات مثبت در فرزندتان باشید.
در حیطه اشکالات رفتاری کودکان یکی از شروط اساسی در رسیدن به نتایج مطلوب؛ همکاری مستمر خانواده با بازی درمانگر است. به همین دلیل در ابتدای درمان کودک در کلینیک کوشا، جلسه ویژه مشاوره فرزندپروری برای خانواده برگزار می شود تا ضمن رعایت نکات و اجرای تکنیک ها، کودک در محیط خارج از کلینیک هم در فضای رفتاری – ارتباطی صحیح قرار گیرد تا از این طریق نشانه های ناخوشایند برطرف و عملکرد رفتاری کودک رشد پیدا کند.
در کلینیک کوشا واقع در منطقه یوسف آباد تهران، بازی درمانی کودکان توسط کاردرمانگر مجرب و متخصص در امور رفتاری- ارتباطی کودکان انجام می شود. شما می توانید برای دریافت اطلاعات بیشتر با مجموعه تماس بگیرید. 

کلینیک کوشا در یوسف آباد تهران مرکز تخصصی بازی درمانی گروهی و انفرادی ویژه کودکان تا 12 سال.