درمان بیش فعالی در کودکان

اختلال نقص توجه – بیش فعالی چیست؟

درمان بیش فعالی در کودکان و اختلال نقص توجه – بیش فعالی یکی از شایع ترین اختلالات عصبی رشدی دوران کودکی است. معمولاً برای اولین بار در دوران کودکی تشخیص داده می شود و اغلب تا بزرگسالی ادامه می یابد.

کودکان مبتلا به نقص توجه – بیش فعالی ممکن است در توجه، بروز رفتارهای تکانشی و یا هر دو مورد مشکل داشته باشند. بدین ترتیب می توان گفت این اختلال سه نوع است:

  1. فرد دچار نقص توجه است (توجه و تمرکز ندارد و حواسش پرت است).
  2. رفتارهای تکانشی و بیش فعالی دارد (رفتارهای عجیب و بی منطقی که ناپخته، نابالغانه و عجولانه است).
  3. هم بی توجه است و هم رفتارهای تکانشی و بیش فعالانه دارد.

برخی نشانه های وجود رفتارهای تکانشی:

  • در کنترل حرکات دست و پا يا نشستن در يک جا، با مشکل روبرو است.
  • در کلاس يا در ساير وضعيت هايی که از وی انتظار می رود تا به مدت طولانی در جای خود بنشيند، از جا بلند می شود.
  • بيش از آنچه مقتضای موقعيت وی است، به اطراف حرکت می کند، خود را بالا می کشد يا از اجسام بالا می رود.
  • بازی کردن يا انجام فعاليتهای تفريحی به روش آرام و بی سر و صدا، اغلب برای وی مشکل است.
  • اغلب به نظر می رسد که در حال “دويدن” يا چرخيدن است.
  • بيش از اندازه صحبت می کند.
  • برای منتظر ايستادن در صف مشکل دارد.
  • در کار ديگران وقفه ايجاد می کند و مزاحم آنها می شود (ورود بدون اجازه به گفتگو يا بازی ديگران).
  • ناتوانی در نشستن آرام، به ویژه در محیط آرام.
  • عدم تمرکز بر وظایفی که دارد.
  • حرکت فیزیکی بیش از حد حتی در یک فضای محدود.
  • صحبت بیش از حد.
  • نمی تواند منتظر نوبت خود باشد.
  • بدون فکر عمل می کند.
  • اغلب مکالمات دیگران را قطع می کند.
  • احساس خطر کم یا بدون خطر در فعالیتهای خطرناک.

برخی نشانه های نقص توجه :

  • متمرکز کردن فکر بر روی يک کار، برای وی مشکل است.
  • اغلب در انجام تکاليف درسی مرتکب اشتباهات ناشی از بی دقتی می شود.
  • به نظر می رسد که در هنگام صحبت مستقيم با وی، به گوينده توجه نمی کند.
  • در زمينه انجام دستورالعمل ها با مشکل روبرو است و اغلب در انجام کارهای مختلف شکست می خورد.
  • سازماندهی وظايف و فعاليتها برای وی مشکل است.
  • تمايلی برای انجام وظايفی که نيازمند فعاليت ذهنی است، ندارد.
  • رويدادهای اطراف، حواس وی را به آسانی پرت می کند.
  • در زندگی روزمره خود فراموشکار است.
  • اشيا را گم می کند.
  • داشتن محدوده توجه کوتاه و حواس پرتی مداوم.
  • انجام اشتباهات مکرر ناشی از بی دقتی.
  • ناتوانی در انجام کارهای وقت گیر و زمان بر.
  • قادر به گوش دادن یا انجام دستورالعمل ها نیست.
  • تغییر مداوم فعالیت یا وظیفه و ناتمام گذاشتن کارها.
  • داشتن مشکل در سازماندهی و برنامه ریزی برای وظایف روزانه اش.

 نکات قابل ملاحظه در اختلال نقص توجه –درمان بیش فعالی در کودکان:

  • بیشتر مطالعات نشان می‌دهد اختلال بیش‌فعالی موروثی است. اما در سال‌های اخیر تحقیقات از ارتباط این اختلال با مواد سمی محیطی خبر می‌دهد.
  • در این اختلال میانگین سنی برای تشخیص می‌تواند از ۲ تا ۳ سالگی باشد.
  • هرچه زودتر این اختلال تشخیص داده شود زودتر می‌توان مداخلات کاردرمانی را برای مدیریت و مهار این اشکال آغاز کرد.
  • پسران سه برابر دختران در معرض این اختلال هستند و به طور معمول این اختلال در دختران دیرتر تشخیص داده می شود.
  • مهمترین نکته اینکه تشخیص زود هنگام بیش فعالی می‌تواند یک تفاوت چشمگیر در روند بهبود و درمان ایجاد کند. به همین دلیل است که هرچه زودتر بتوان این اختلال را تشخیص داد،  با بهره گیری از مداخلات منظم و مداوم توانبخشی؛کاردرمانی، بازی درمانی، موسیقی درمانی، گفتاردرمانی و غیره فرد بیش فعال می تواند زندگی راحت تری را تجربه کند.

آیا کودکم بیش فعال است؟

تست بیش فعالی کودک ویژه والدین.

فقط یک روانپزشک و یا متخصص مغز و اعصاب کودکان می تواند با اطمینان بگوید که آیا علائم حواس پرتی، تکانشگری و بیش فعالی به اندازه کافی شدید و مداوم هستند که تشخیص مثبت اختلال نقص توجه – بیش فعالی (ADHD) را نشان دهند. اما اگر نگران این هستید که کودک شما علائم ADHD را نشان می دهد، این تست را انجام دهید تا رفتارهای او را بهتر بسنجید و بدانید آیا پیگیری جدی لازم است یا خیر؟

این پرسشنامه برای تعیین اینکه آیا کودک شما علائمی مشابه علائم اختلال نقص توجه – بیش فعالی (ADHD)  دارد یا خیر، طراحی شده است. اگر پاسخ شما به تعداد قابل توجهی از این سؤالات “همیشه” یا “بیشتر اوقات” است(بیش از پنجاه درصد سوالات)، با متخصصین اشاره شده مشورت کنید تا از طریق ارزیابی بالینی دقیق، مساله کاملا مشخص شود.

  1. کودک من اشتباهاتی از روی بی دقتی انجام می دهد؟
همیشهبیشتر اوقاتگاهیبه ندرتهرگز
  1. فرزند من در بازی ها نوبت را رعایت نمی کند و منتظر نمی ماند و اسباب بازی ها را از همبازی هایش می قاپد؟
همیشهبیشتر اوقاتگاهیبه ندرتهرگز
  1. فرزند من قبل از رفتن به فعالیت بعدی، فعالیت قبلی را کامل نمی کند.
همیشهبیشتر اوقاتگاهیبه ندرتهرگز
  1. فرزند من حتی در یکجا نشینی مشکل دارد.
همیشهبیشتر اوقاتگاهیبه ندرتهرگز
  1. در کلاس یا در خانه، فرزندم پاسخ سوالات را قبل از اینکه به طور کامل پرسیده شود، می گوید.
همیشهبیشتر اوقاتگاهیبه ندرتهرگز
  1. فرزند من انجام کارها را فراموش می کند، حتی اگر مدام به او یادآوری شود.
همیشهبیشتر اوقاتگاهیبه ندرتهرگز
  1. فرزند من چیزهایی مانند انجام تکالیف را فراموش می کند و وسایل شخصی را گم می کند.
همیشهبیشتر اوقاتگاهیبه ندرتهرگز
  1. فرزند من زیاد حرف می زند، حتی زمانی که حرف زیادی برای گفتن ندارد.
همیشهبیشتر اوقاتگاهیبه ندرتهرگز
  1. برای فرزندم خیلی سخت است که روی تکالیف یا کارهای دیگر متمرکز بماند.
همیشهبیشتر اوقاتگاهیبه ندرتهرگز
  1. حتی وقتی مستقیماً با او صحبت می کنیم، به نظر می‌رسد فرزندم توجهی نمی‌کند.
همیشهبیشتر اوقاتگاهیبه ندرتهرگز
  1. کودک من طوری حرکت می کند که انگار درون آن یک موتور روشن است.
همیشهبیشتر اوقاتگاهیبه ندرتهرگز
  1. فرزند من سعی می کند از فعالیت هایی که نیاز به تمرکز مداوم و تلاش ذهنی زیادی دارد، اجتناب کند.
همیشهبیشتر اوقاتگاهیبه ندرتهرگز
  1. حتی کوچکترین محرک ها نیز می‌تواند حواس فرزندم را پرت کند.
همیشهبیشتر اوقاتگاهیبه ندرتهرگز
  1. به نظر می رسد کودک من دائماً بی قرار است.
همیشهبیشتر اوقاتگاهیبه ندرتهرگز
  1. فرزند من فعالیت ها و گفتگوهای دیگران را قطع می کند.
همیشهبیشتر اوقاتگاهیبه ندرتهرگز
  1. فرزند من نمی تواند فعالیتهایش را سازمان دهی کند و نظم دهد حتی با کمک من.
همیشهبیشتر اوقاتگاهیبه ندرتهرگز

Based on the Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5), published by the American Psychiatric Association.

درمان بیش فعالی در کودکان

برای کودک بیش فعال دارودرمانی کافی نیست.

والدین عزیز چنانچه فرزند شما تشخیص بیش فعالی دارد، ضروری است که برای بهبود سطح عملکرد او و افزایش توانمندی هایش در حوزه های ذکر شده در ادامه، از مداخلات منظم کاردرمانی در اشکال متفاوت آن، استفاده نماید.درمان بیش فعالی در کودکان باید برای والدین بسیار با اهمیت باشد.

این مهارتها می بایست اصلاح و تقویت شود:

  • بهبود فاکتورهای توجهی و حافظه
  • ارتقای مهارتهای حرکتی، خود تنظیمی، هماهنگی و تعادل
  • تقویت مهارتهای رفتاری و اجتماعی
  • رشد و پرورش مهارتهاي پردازشي و پردازش حسي


کودک بیش فعال
 در خلال مداخلات کاردرمانی این توانایی را پیدا می کند كه به درستي خودش را مديريت و کنترل كند و از پس خودش بربيايد. متاسفانه گاهی متخصصین فراموش می کنند و به تجویز دارو بسنده می کنند و در نتیجه با افزایش سن گرفتاریهای زیادی برای فرد و خانواده به وجود می آید.

 درمان بیش فعالی در کودکان با دارو به تنهایی باعث رشد مهارتها  و اصلاح اشکالات و تغییرات عملکردی و رفتاری در کودک نمی شود و این مهم  نیازمند مداخلات کاردرمانی است.

مداخلات کوشا برای کمک به کودکان بیش فعال.

در کاردرمانی و گفتاردرمانی کوشا با توجه به نتیجه ارزیابی اولیه کودک که به صورت دقیق توسط کاردرمانگر انجام می شود، از مداخلات کاردرمانی، بازی درمانی، موسیقی درمانی و آی ام تراپی برای کمک به افزایش توانمندی و کاهش علائم در کودک بیش فعال، استفاده می شود.
کاردرمانی و گفتاردرمانی کوشا واقع در یوسف اباد تهران است. مداخلات درمانی کودکان بیش فعال به صورت تخصصی و تیمی در این مرکز انجام می شود و والدین پس از گذشت جلسات شاهد تغییرات مثبت در فرزندشان خواهند بود. 
برای دریافت اطلاعات بیشتر در این زمینه می توانید با کوشا تماس بگیرید. 

در ادامه به یکی از مداخلات درمانی برای این کودکان بیش فعال اشاره شده است.

موسیقی درمانی کوشا در اختلال نقص توجه بیش فعالی

موسیقی درمانی یک روش درمانی مکمل و چند وجهی است. می تواند به روش های مختلف و متنوع در بهبود عملکردهای اجرایی و رفتاری کودکان بیش فعال موثر باشد.
موسیقی درمانی در یک نگاه کلی باعث افزایش توجه و تمرکز، کاهش و کنترل حرکات تکانشی و تقویت مهارت های رفتاری و اجتماعی در کودک بیش فعال می شود.
موسیقی ساختاری قوی و منظم دارد. در این ساختار ریتم، زمان، سرعت و احساس وجود دارد. بنابراین یک ابزار جذاب و آرام بخش برای بیش فعالی می شود که همواره در تنظیم خود جهت ماندن در یک مسیر تلاش و تقلا می کند.

 جلسات درمان بیش فعالی در کودکان و موسیقی درمانی کوشا

فارغ از اینکه مراجعه کننده تجربه نواختن ساز و یا انجام سایر فعالیتهای موسیقایی را دارد یا خیر و با توجه به نتیجه جلسه ارزیابی اولیه کوشا، یک سلسله فعالیتهای هدفمند و چند کارکردی، برای شروع،  طراحی و در خلال جلسات انجام می شود. البته چگونگی فعالیتها در کودکان مختلف، متفاوت است.

این فعالیتها شامل

  • انجام بازی های موسیقایی
  • نواختن الگویی سازهای کلیددار، کوبه ای، زهی و بادی
  • انجام حرکات ریتمیک
  • نواختن با الگوهای مختلف دیداری و شنیداری
  • ساختن آهنگ، شعر و حرکت
  • بازی های مبتنی بر تکنیک های وکال و خواندن آواز
  • و بسیاری فعالیتهای متنوع دیگر .

روند جلسات موسیقی درمانی

در  خلال جلسات موسیقی درمانی کوشا و با مشاهده ارتقای مهارتهای خود مدیریتی کودک بیش فعال، علی الخصوص ارتقای سه فاکتور اصلی؛

  • توجه
  • حافظه فعال
  • انگیزش و مشارکت

رفته رفته سطح فعالیتها به لحاظ دشواری و پیچیدگی و همچنین ترکیب و تنوع  تغییر می کند . کودک همگام با این تغییرات پیش می رود و یاد میگیرد که این مهارتها را به محیط خارج از جلسات موسیقی درمانی نیز تعمیم دهد.

موسیقی درمانی در ارتقای سطح مهارتهای پردازشی، حرکتی، تعادلی، رفتاری و ارتباطی  به کودک بیش فعال کمک می کند. ضمن اینکه بسیاری از مراجعین کوشا پس از ترخیص نواختن یک ساز را نیز با میل و رغبت بسیار آغاز کرده اند.

اگر فرزند بیش فعال دارید نکات زیر به شما کمک می کند.

والدین عزیز چنانچه کودک شما بیش فعال است یا به عبارت صحیح تر، تشخیص بیش فعالی را از متخصصین (روانپزشک اطفال، روانشناس بالینی) گرفته است، حتما نکات زیر را مد نظر قرار دهید:

  • کودک شما می بایست حتما برنامه روزانه داشته باشد، با نظارت شما و مشارکت خودش.
    در برنامه روزانه فرزندتان تمامی فعالیتهای او را اعم از بازی، ورزش، انجام تکالیف، درس خواندن، تماشای کارتون، رسیدگی به نظافت شخصی و اتاق، استراحت، صرف غذا و … قید کنید و برای آنها زمان بندی مشخص نمایید. ذهن کودک بیش فعال شما اینگونه و به مرور زمان ساختار پیدا می کند که همین باعث آرامش بیشتر او می شود. چون میداند چه زمانی می بایست چه کاری را انجام دهد.
  • در برنامه او حتما فعالیت ورزشی روزانه باید باشد.

او می تواند در یک رشته ورزشی خاص که دوست دارد، فعالیت خود را شروع کند و اگر هم علاقمند نیست حتما می بایست برنامه ورزشی روزانه داشته باشد که انجام حرکتهای هوازی مثل درجا زدن،پروانه، زیگزاگ و حتی رقصیدن و بسیاری دیگر از حرکتها در آن لحاظ شده باشد. حتما انجام ورزش را با یک موزیک، جذابتر کنید. ضمن اینکه ورزش را در ساعات ابتدایی صبح و یا بعداز ظهر انجام دهد و به هیچ وجه قبل از خواب حرکتهای ورزشی نداشته باشد.

  • انجام فعالیتهایش در موقعیت صحیح باشد؛ مثلا تکلیف نویسی پشت میز انجام شود نه کنار تلویزیون.
  • با زبان برنامه اش با او صحبت کنید نه در قالب نصیحت و چالش. یعنی مثلا بر اساس برنامه امروز شما می بایست این فعالیتها را انجام می دادید و البته برای بهبود و اصلاح عملکردش به او کاملا فرصت دهید.
  • بازخورد فوری به فرزند خود بدهید.
  • از پاداش‌ها و پیامدهای بزرگتر و قدرتمند‌تری استفاده کنید.
  • پیش از جریمه از تشویق استفاده کنید.
  • زمان را برای کودک یادآوری کنید.
  • بخش های مهم را در برنامه اش به او یادآوری کنید.
  • منبع انگیزش را در برنامه اش به او یادآوری کنید.
  • روش های حل‌ مسئله و تفکر را عینی و عملیاتی کنید.
  • در فعالیتهایی که با کودک انجام می دهیدبه دنبال ثبات و هماهنگی باشید.
  • تاکیدتان بیشتر بر انجام فعالیتها و عملی کردن آنها باشد و کمتر سخن بگویید.
  • برای موقعیت‌های مشکل‌ساز از قبل برنامه داشته باشید.
  • اختلال کودک خود را هرگز فراموش نکنید.
  • مشکلات فرزند خود را شخصی نکنید.
  • بخشش و صبر را تمرین کنید.
 

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *