تاخیر کلامی کودکان؛ علل، نشانه ها و درمان

محتوا پنهان

تاخیر کلامی کودک چیست؟

تاخیر کلامی کودک زمانی است که او نمی تواند در نقاط عطف به رشد مورد انتظار در گفتار برسد.
تاخیر کلامی دو وجه اساسی دارد هم در بیان کلمات به تعداد مورد انتظار مشکل وجود دارد و هم فرایند درک کلامی با اشکال مواجه است.
یعنی شاید بتواند کلمات را بیان کند اما به تناسب سن؛ در درک معنای کلمات و استفاده از آنها و درک متقابل کلام دیگران هم با اشکال مواجه می شود.

علل تاخیر کلامی کودکان چیست؟

وجود مشکلات فیزیکی در عضلات تولید صدا

تاخیر در گفتار می تواند نشان دهنده مشکل در دهان، زبان یا کام باشد. این مشکلات مانع می شود تا کودک بتواند صداها را به راحتی ایجاد کند. در سنین پایین تر با مشکلات بلع و تغذیه خود را نشان می دهد. در سنین بالاتر در تولید صداهای ل، ر، س، ت، ز این اشکال بیشتر نمود پیدا می کند.

آپراکسی گفتار (CAS)

برای اینکه گفتار رخ دهد، پیام ها باید از مغز شما به دهان شما بروند. این پیام ها به ماهیچه ها می گویند که چگونه و چه زمانی حرکت کنند تا صدا ایجاد کنند.
وقتی کودک آپراکسی گفتار دارد، پیام ها به درستی ارسال نمی شود. ممکن است کودک نتواند لب ها یا زبان خود را به روش های صحیح حرکت دهد، حتی اگر عضلاتش ضعیف نباشند.
گاهی ممکن است کودک اصلاً نتواند چیز زیادی بگوید. کودک مبتلا به آپراکسی گفتاری می داند که چه می خواهد بگوید. مشکل این نیست که کودک چگونه فکر می کند، بلکه این است که چگونه مغز به ماهیچه های دهان می گوید که حرکت کنند.

اشکالات شنوایی

کودک نوپایی که نمی تواند خوب بشنود یا گفتار شما را به صورتی دیگر می شنود، در تشکیل کلمات مشکل پیدا می کند. یعنی کودک باید حتما خوب بشنود تا به بیان خوبی هم برسد.
یکی از نشانه های کم شنوایی این است که فرزند شما وقتی نام شخص یا شیئی را می گویید توجهی نشان نمی دهد، اما اگر از ژست های بدنی استفاده کنید او واکنش صحیح نشان می دهد.
با این حال، علائم کاهش شنوایی ممکن است بسیار ظریف باشد و شما متوجه نشوید. به همین جهت سنجش دقیق شنوایی در کودکان وقتی نشانه ای از این دست بروز می دهند، ضروری است.

فقر محیطی

زمانی که کودک داده های کلامی، شناختی، عاطفی، حسی و غیره را از محیط دریافت نمی کند ممکن است دچار تاخیر کلامی شود.
محیط نقش مهمی در رشد گفتار و زبان دارد. کودک باید محرکهای متفاوتی را در محیط پیرامون خود ببیند و تجربه کند تا بتواند به مرور زمان با تقلید و پردازش از آنها برای برقراری تعامل استفاده کند.
بازی نکردن، صحبت نکردن، کتاب و شعر نخواندن و به طور کلی بی توجهی والدین یا عدم تحریک کلامی کودک می تواند کودک را از رسیدن به نقاط عطف رشد باز دارد.

اختلال طیف اوتیسم

مشکلات گفتاری و زبانی و تاخیر کلامی از جمله نشانه های اصلی است که با اختلال طیف اوتیسم دیده می شود.
البته علائم دیگری هم وجود دارد مثلا ؛ تکرار عبارات به جای ایجاد عبارات، رفتارهای تکراری، اختلال در ارتباط کلامی و غیرکلامی، اختلال در تعامل اجتماعی، نوسانات در کیفیت گفتار و زبان و غیره.
در مورد اختلال اتیسم و روش های درمان اینجا بیشتر مطالعه کنید. 

 مشکلات عصبی

برخی از اختلالات عصبی می توانند بر عضلات ضروری برای گفتار تأثیر بگذارند و باعث تاخیر کلامی کودک شوند.
مانند؛  فلج مغزی، دیستروفی عضلانی، آسیب تروماتیک مغز و غیره .به طور کلی فلج مغزی، کم شنوایی یا سایر ناتوانی های رشدی نیز می تواند بر گفتار تأثیر بگذارد. 

کم توانی های ذهنی

در بسیاری از موارد ممکن است تاخیر کلامی کودک به علت کم توانی ذهنی او باشد. اختلالی که با عملکرد هوشی زیر حد طبیعی و اختلال در مهارت‌های انطباقی (مهارتهای لازم برای زندگی روزمره؛ مهارتهای حرکتی، شناختی، کلامی، رفتاری و ارتباطی)  مشخص می‌گردد.

اشکالات پردازشی

زمانی که کودک نمی تواند به درستی محرکهای محیطی را دریافت کند و پاسخ به موقع و مناسبی به آنها بدهد، یعنی دچار اشکالات پردازشی است. این اشکالات هم می توانند باعث تاخیر کلامی کودک شوند. یعنی همزمان در درک و دریافت و ارائه بازخورد مشکل وجود دارد.
در کاردرمانی و گفتاردرمانی کوشا با بهره گیری از مداخلات آی ام تراپی کمک ویژه ای به درمان اشکالات پردازشی کودکان و نوجوانان صورت می گیرد. 

و سایر عوامل کمتر تاثیرگذار نظیر ژنتیک و غیره.

والدین باید علت اصلی تاخیر کلامی را بدانند

روانپزشک و یا متخصص مغز و اعصاب اطفال از طریق ارزیابی دقیق بالینی و مصاحبه با خود شما، علت اصلی تاخیر کلامی کودک را به شما خواهد گفت.
والدین می بایست علت اصلی مشکل را در فرزندشان بدانند چون اینگونه با پذیرش وضعیت کودک؛ هم انتظاراتشان را نسبت به او متعادل می کنند و هم می توانند با اقدام به موقع کمک موثرتری برای کودکشان باشند.

آیا تاخیر کلامی کودکان اشکال دارد؟

بسیاری از متخصصین به شما خواهند گفت؛ اگر کودکتان حرف نمی زند بعدا به مرور زمان صحبت خواهد کرد. چنانچه این فرضیه صحیح باشد و کودک در سنین سه، چهار و یا پنج سالگی صحبت کند ممکن است چندین اشکال اساسی دیگر تا آن زمان برایش ایجاد شده باشد.
آیا می دانید در خلال این زمان سکوت برایش چه اتفاقات دیگری می افتد. برای روشن تر شدن مساله لحظه ای خودتان را بدون تکلم تصور کنید، همه در حال صحبت کردن و شما هم میخواهید مشارکت کنید. حتی با مساله ای مخالفت کنید، احساستان و یا مشکلتان را بیان کنید و غیره. بله زبان بدن و نوشتن دو ابزار خوب برای اظهار خودتان می شود.
اما آیا کودک هم چنین مهارتهایی دارد ؟ 

زبان مهمترين وسيله ارتباطي كودكان است

بنابراين اولين اتفاق ناخوشايند اين است كه كودك شما اشكالات ارتباطي و رفتاری پيدا مي كند؛ پرخاشگر مي شود، جيغ مي زند، پرت مي كند و يا حتي مي زند. چون نياز دارد كه ارتباط بگيرد. حالات مساعد و نامساعدش را براي محيط توصيف كند. بگوید مرا بشنوید و ببینید لطفا.

دومین اشکال به زبان ساده

زماني كه كودك در سن رشد نتواند به اطلاعات شناختي محيط پاسخ مناسبي ارائه دهد، ”این چیه، من اون یکی رو می خوام، چه قشنگه، بده منم بازی کنم…“ ، براي يادگيري هم بي انگيزه مي شود. چون نمي تواند مشاركت مثبتي داشته باشد در نتيجه شناختش هم به درستي رشد نمي كند.

سومین نتیجه ناخوشایند سکوت کودکان

زماني كه نتواند ارتباط كلامي برقرار كند، در پردازش هم دچار مشكل مي شود. يعني به درستي بتواند پاسخ مناسب و به موقع را به محركهاي محيطي بدهد.
”این الان افتاد زمین من چیکار کنم به من چه…”، یعنی اطلاعات محیطی را دریافت، تجزیه تحلیل و سپس بازخورد مناسب دهد.
اينها چند اشكال اساسي است كه با تاخير كلامي همراه مي شود، بله كودك به مدرسه مي رود و شما ممكن است آثار اين تاخير را در بروز اشكالات ارتباطي، رفتاري و حتي يادگيري و … مشاهده كنيد. خب اندکی دیر شده است هم مداخلات درمانی طولانی تر می شود و هم پیشرفت کند تر.
در ادامه شاخص هایی را برای ارزیابی وضعیت گفتاری کودکان آورده ایم. از طریق بررسی شاخص ها در فرزندتان او را بسنجید.کودک هر اشکالی که داشته باشد؛ از طریق مداخلات زودهنگام که برآیند آن رفع اشکالات تا حد ممکن وکسب مهارتهای لازم است، می تواند توفیق بیشتری در زندگی روزمره و بهره گیری صحیح و موثر از کلام و سایر تواناییهایش داشته باشد.

تاخیر کلامی کودک را ارزیابی کنید.

خلاصه مراحل رشد گفتار به تفکیک رده سنی کودکان


5-6 
ماهگي

صدا سازي آهنگين.

6-12 ماهگي:

يک يا دو کلمه را بيان ميکند و صدا سازي آهنگين  بصورت تقليد طوطي وار انجام مي دهد.

12-18 ماهگي

پ-ب-م-ه- را در حين صدا سازي بيان مي کند 20-2 کلمه را بيان مي کند سعي در جلب توجه ديگران دارد، از اشاره براي درخواستهاي خود استفاده مي کند.

18-24 ماهگي:

2تا 50 واژه را بيان ميکند جملات 2و3 کلمه را مي گويد از کلمات اسم فعل صفت وضمير؛ من- به من- تو استفاده مي کند.

سالگي

ف-و را در کلمه ها استفاده مي کند 100 الي 500 کلمه را بيان مي کند عملي را که انجام مي دهد نام مي برد، اسم کامل هر چيز را مي گويد، تلفظ صداهاي غلط در گفتار وجود دارد.

سالگي:

ش-و-ژ را در واژها بکار مي برد 1300 واژه را بيان ميکند جملات 4 الي 5 کلمه اي است، در مورد کسب اطلاعات پرسشهاي گوناگون را بيان مي کند و اتفاقات را شرح میدهد.

سالگي :

س-ز-چ-و-ج-را در کلمه ها به کار ميبرد حدود1500 تا2000 واژه را بيان مي کند، جملاتي را طبق گفتار افراد بزرگسال مي سازد، در مورد کارها اجازه مي گيرد، عذرخواهي مي کند، در مورد کارهایی که ديگران انجام مي دهند پرسش مطرح مي کند، مي تواند بگويد لطفاً، متشکرم و …، جملات بيهوده مي گوييد، گفتار او قابل درک است.

5/5 سالگي

صداهاي س-ش-ل-ف – را به طور صحيح تلفظ مي کند، حدود2000 تا2500 واژه را بيان مي کند، بيان اظهار وجود وگفتار کودک تقريباً آينه اي از گفتار والدين واطرافيان است .

سالگي:

تمامي صداهاي گفتار را به درستي تلفظ مي کند، حدود4000 واژه را بيان ميکند، بيان اظهار وجود، در موقع کسب اطلاعات کاملاً گوش مي دهد، گفتار کودک صد در صد قابل فهم است، تجزيه و تحليل کاملي از پرسشها يي که از او ميکنند دارد، مسائل و خواسته ها و تفکرات خود را ابراز مي کند.

رشد رفتارهای گفتاری و شنیداری کودکان با توجه به رده سنی

تولد تا 3 ماهگی

  • با اصوات بلند برانگیخته و ناراحت می سود و با شنیدن صدای مادر یا مراقبین آرام می گیرد.

تا 6 ماهگی

  • به صدای مادر واکنش نشان می دهد.
  • چشم ها و سر را به سمت منبع صدا می چرخاند.
  • از صدای جغجغه و اسباب بازی های صدا دار خوشش می اید.

تا10 ماهگی

  • به هنگام صدا کردن نامش پاسخ می دهد.
  • معنی کلمات رایج مانند ماما، بابا ، نه ، بای بای را می فهمد.
  • سر را به سمت اصوات اشنا می چرخاند، حتی اگر هم نتواندببیند چه اتفاقی دارد می افتد مانند: واق واق کردن سگ، مچاله شدن کاغذ،صدای پای افراد اشنا، تلفن ، صدای اشخاص.

11 تا 15ماهگی

  • صداها را تقلید می کند و یا متناسب با ان ها  خودش صدا تولید میکند (حتی اگر خیلی هوشمندانه نباشد)، به ویژه در پاسخ به صدای انسان یا سروصدای بلند و شلوغی.
  • وقتی از او درباره اشیای اشنا سوال شود به انها یا محلشان اشاره می کند.
  • کلمات را می فهمد، با نشان دادن پاسخ ها رفتارهای مناسب مثلا؛ “سگ کجاست؟” “ماشین را پیدا کن”.

15 تا 18  ماهگی

  • در پاسخ به سوالات اشیا را تشخیص می دهد،مانند تشخیص اعضای بدن.
  • ازبرخی لغات استفاده می کند، اگر چه نمی تواند انها رابه طور کامل تلفظ کند، اما کلمات کاملا روشن و واضح هستند.
  • دستورات گفتاری ساده راپیگیری می کند.

سالگی

  • سوالات بله/خیر را میفهمد.
  • کلمات روزمره و رایج را که در خانه یا درمهد کودک میشنود، استفاده می کند.
  • از این که برایش  کتاب خوانده شود یا به تصاویر کتاب ها اشاره شود، لذت می برد.
  • به تصاویری که از او پرسیده می شود، اشاره می کند.
  • به کلمات و فعالیت های نمایش داده شده در رادیو و تلویزیون علاقمند است.
  • کلمات رادر کنار هم می گذارد تا جملات تازه بسازد، با انکه ممکن است بعضی از این جملات کامل یا از لحاظ دستوری صحیح نباشند:”به ماشین بگو بای بای”
  • بعضی از دستورات ساده را بدون انکه الزاما به نشانه های دیداری فرد گوینده نیاز داشته باشد می تواند پیگیری کند:”توپ را برام بیار”،”کتابت را بگیر و به بابا بده”

2/5  سالگی

  • آهنگ های کوتاه یا کلمات اهنگین کوتاه را میتواند بخواند، از موسیقی لذت می برد.
  • تقریبا 270 لغت کلامی می داند.
  • محل سر و صداهارا جستجو می کند یا وقتی صداهای خوشایندی شنیده می شود، به دیگران اطلاع می دهد:”بابا امد”،”صدای در می اید”،”تلفن زنگ می زند”

سالگی

  • افعال، ضمایر، اسامی و صفت ساده را می فهمد و از انها استفاده می کند.
  • بزرگ، سبز، شیرین برو، بیا، بدو، بخوان.
  • مال من، تو، مال او.
  • منبع صداها راخود به خود پیدا می کند.
  • اغلب جملات را کامل بیان می کند.
  • نزدیک 1000 لغت می داند.

سالگی

  • بعضی از تجارب مهمی را که اخیرا کسب کرده است، به یاد می اورد و در رابطه با مسایل بیان می کند.
  • در صورت درخواست انجام دو کار ساده به دنبال هم، می تواند انها را انجام دهد: “کفش هایت را پیدا کن و بیار اینجا”، “توپ را بردار و به سمت من بنداز”

سالگی

  • گفتار به شکل معقول ومنطقی باید باشد، هر چندکه ممکن است هنوز برخی از اصوات را به طور نادرست تلفظ کند.
  • اکثر اطرافیان مانند همسایه ها یا حتی افراد خارج از خانواده می توانند اغلب چیز هایی را که کودک میگوید بفهمند و در بیشتر اوقات الگو های دستوری را رعایت می کند.
  • کودک با انکه ممکن است کلمات محدودی داشته باشد، اما میتواند با دیگران مکالمه داشته باشد و ان را پیگیری کند.
  • ضمایر مورد استفاده باید صحیح باشند: من- او و ….

برای درمان تاخیر کلامی کودکان زمان بسیار مهم است !

اگر کودکتان در مقایسه با مراحل بالا تاخیر دارد؛ حتما با انجام یک ارزیابی جامع و دقیق در کاردرمانی و گفتاردرمانی کوشا، و یا سایر مراکز کاردرمانی و گفتاردرمانی کودکان با مجوز رسمی از سازمان نظام پزشکی، ابتدا اشکالات را ریشه یابی و سپس اقدام موثر را انجام دهید. رسیدگی به موقع به اشکالات کودکان قطعا از گرفتاری های بیشتر در سنین بالاتر جلوگیری می کند.

مداخلات درمانی کوشا در تاخیر کلامی کودکان

تمامی موارد فوق الذکر از طریق مداخلات زودهنگام کاردرمانی و گفتاردرمانی، بهبود قابل ملاحظه ای پیدا می کند.
اما نکته مهم این است؛ تا کنون کودکی با تاخیر کلامی به کوشا مراجعه نکرده است که صرفا اشکال گفتاری داشته باشد. همیشه تاخیر کلامی مراجعین، اشکالی چند وجهی بوده است.
چون اساسا مهارتهای رشدی کودک می بایست همگن و هماهنگ پیش رود و عدم کارکرد صحیح یکی قطعا بر سایر مهارتها هم تاثیر منفی خواهد گذاشت.
در کاردرمانی و گفتاردرمانی کوشا با توجه به نتیجه ارزیابی اولیه از ترکیبی از مداخلات درمانی؛ کاردرمانی، گفتاردرمانی، بازی درمانی و موسیقی درمانی برای رسیدگی به تاخیر کلامی کودکان استفاده می شود.
بنابراین به جای واگذاری به زمان، تاخير كلامي كودكان را جدي بگيريد و از طريق يك ارزيابي جامع كاردرماني و گفتاردرماني، با شناسايي علل و ريشه اشكالات، به حل و فصل به موقع مشكلات فرزندتان كمك كنيد.
کاردرمانی و گفتاردرمانی کوشا واقع در محله یوسف آباد تهران آماده ارائه خدمات درمانی تخصصی و ویژه به کودکان است.
با کوشا بیشتر آشنا شوید. 

گفتاردرمانی کوشا تاخیر کلامی کودکان

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *